Skarga do Państwowej Inspekcji Pracy – sprawdź, czego może dotyczyć

Państwowa Inspekcja Pracy (PIP) jest organem kontrolującym przestrzegania przepisów prawa pracy. Podstawowymi obszarami podlegającymi kontroli PIP są:

• bezpieczeństwo i higiena pracy,
• legalność zatrudnienia,
• wypłata wynagrodzenia i innych należnych pracownikowi świadczeń,
• czas pracy,
• urlopy,
• uprawnienia związane z rodzicielstwem pracownika,
• zatrudnianie osób z niepełnosprawnościami,
• zatrudnianie nieletnich.

W przypadku wątpliwości, czy pracodawca wykonuje swoje obowiązki w zgodzie z obowiązującymi przepisami, pracownik może złożyć skargę do PIP dotyczącą wymienionych wyżej obszarów.

Uprawnienia Państwowej Inspekcji Pracy w razie stwierdzenia nieprawidłowości

Państwowa Inspekcja Pracy może wydawać nakazy, polecenia i wystąpienia pokontrolne.

Pracodawca może być zobowiązany do wykonania nakazu we wskazanym przez PIP terminie. Taki nakaz może dotyczyć usunięcia naruszeń przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, a w razie wypadku przy pracy, PIP może również zobowiązać pracodawcę do ustalenia jego okoliczności i przyczyn.

Natychmiastowemu wykonaniu podlegają nakazy wydane przez Inspekcję, które dotyczą przede wszystkim stwierdzenia zagrożenia dla zdrowia lub życia, a także nakazy dotyczące nieprawidłowości w wypłacaniu wynagrodzeń za pracę lub innych świadczeń pracowniczych. I tak, pracodawca może zostać zobowiązany do natychmiastowego:

• wstrzymania poszczególnych prac lub działalności lub wstrzymania ich w poszczególnych miejscach;
• skierowania poszczególnych pracowników do innych prac;
• wstrzymania używania maszyn lub urządzeń;
• wypłaty wynagrodzenia lub innego świadczenia.

Ponadto, Państwowa Inspekcja Pracy może:

• nakazać pracodawcy wykonanie badań lub pomiarów czynników szkodliwych i uciążliwych w środowisku pracy;
• wydać polecenie dotyczące wyciągnięcia konsekwencji wobec osób winnych naruszeniom;
• nakazać umieszczenia, wykreślenia lub dokonania korekty wpisu stanowiska pracy w wykazie stanowisk, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, a także w ewidencji pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze;
• skierować wystąpienie lub wydać polecenie w sprawie wypłacenia wynagrodzenia w wysokości wynikającej z wysokości minimalnej stawki godzinowej.

Przed wydaniem nakazu organ PIP powinien dokładnie przyjrzeć się, czy poszczególne działania pracodawcy w danych okolicznościach na pewno nie odnajdują uzasadnienia w przepisach prawa. Dla przykładu, organ Inspekcji traci uprawnienie do wydania nakazu wypłaty wynagrodzenia, gdy istnieje wątpliwość co do niezgodności takiego działania z prawem. W takiej sytuacji sprawa o wypłatę wynagrodzenia powinna trafić do sądu pracy, nie może być natomiast przedmiotem decyzji administracyjnej¹.

Na to uważaj

• W razie kontroli, pracodawca ma obowiązek współdziałania z organem Inspekcji i udostępniać mu niezbędne dokumenty oraz informacje.
• Inspekcja zasadniczo nie jest upoważniona, by udzielać kontrolowanemu podmiotowi informacje dotyczące powodu kontroli, a więc także nie może wskazać danych pracownika, który zawiadomił o nieprawidłowościach. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy taki pracownik wprost wyrazi zgodę na jego ujawnienie pracodawcy.
• Warto pamiętać, że nakazy i zakazy PIP mogą dotyczyć nie tylko pracowników w rozumieniu Kodeksu pracy, ale też osób zatrudnionych na innej podstawie niż umowa o pracę lub osób, które są narażone poszczególnymi działaniami. Inspekcja kontroluje bowiem naruszenia przepisów dotyczących bezpieczeństwa życia i zdrowia ludzi w ogóle.
• Pracodawca ma możliwość odwołania się od decyzji organu PIP w sprawie wydania nakazu lub zakazu. Odwołanie należy wnieść w terminie 7 dni od otrzymania decyzji. W przypadku, gdy pracodawca nie złoży odwołania od decyzji lub decyzja ta zostanie utrzymana, należy zawiadomić Inspekcję o wykonaniu nałożonego obowiązku. Podobną informację należy skierować także w przypadku wystąpień, poleceń i wniosków pokontrolnych PIP. Brak wykonania nałożonego przez Inspekcję obowiązku może skutkować nałożeniem grzywny oraz sporami z pracownikami.